HISTORIA GEOLOGICZNA GÓR ŚWIĘTOKRZYSKICH

Fig. 1. Mapa geologiczna Gór Świętokrzyskich (według J. Samsonowicza 1966 – załącznik do „Przewodnika do ćwiczeń z Geologii Dynamicznej” pod redakcją W. Jaroszewskiego, Wydawnictwa Geologiczne, nieco uproszczona)

Rzut oka nawet na uproszczoną mapę geologiczną Gór Świętokrzyskich pozwala dostrzec zasadniczy rys ich budowy: podział na centralny obszar występowania skał paleozoicznych, zwany zazwyczaj trzonem paleozoicznym, i jego obrzeżenie mezozoiczne. Takie rozprzestrzenienie ogniw stratygraficznych nie ma związku z relacjami paleogeograficznymi, lecz jest jedynie wynikiem erozji polaramijskiej, która usunęła z centralnej części utwory mezozoiczne i odsłoniła silnie pofałdowane warstwy paleozoiczne. Tym samym trzon paleozoiczny stanowi okno, które pozwala obejrzeć na powierzchni terenu skały i struktury ukryte zazwyczaj pod skałami młodszymi, a obserwacje tu poczynione przenoszone są częstokroć na dalsze obszary, gdzie paleozoik nie jest tak dobrze odsłonięty. To wyraźne rozdzielenie regionalne, wsparte dodatkowo epiwaryscyjską niezgodnością kątową skłania do podzielenia historii Gór Świętokrzyskich na dwa odrębne rozdziały: paleozoiczny (dokładniej: przedpermski) i permsko-mezozoiczno-kenozoiczny.